Centrum Kultury i Spotkań Europejskich w Białogardzie oraz Instytut Pamięci Narodowej w Szczecinie zapraszają na cykl czterech wystaw plenerowych, które eksponowane będą na Placu Wolności w Białogardzie w dniach 1 czerwca - 31 lipca 2016 r. Każda z wystaw będzie prezentowana przez dwa tygodnie.

Plac Wolności w Białogardzie, kolejność prezentacji wystaw:

1-14 czerwca: Sierpień 80, oczami młodzieży
15-30 czerwca: Zbuntowane Miasto - Szczecin 1970
1-14 lipca: Polska Walcząca
15-31 lipca: 586 Dni Stanu Wojennego

Dodatkowo 1 czerwca w sali kameralnej CKiSE (wejście od ul. Grunwaldzkiej) odbędzie się wykład pt. "Pierwszy był Szczecin - droga do porozumień sierpniowych 18-30 sierpnia 1980". Wykład poprowadzi dr Sebastian Ligarski z Instytutu Pamięci Narodowej w Szczecinie. Początek o godz. 11.00. Partnerem wydarzenia jest Białogardzki Uniwersytet III Wieku. Wstęp wolny – ilość miejsc ograniczona.

Dr Sebastian Ligarski:
Historyk, bibliotekarz, doktor nauk humanistycznych. Pracę magisterską obronił na Uniwersytecie Wrocławskim w 2001 r. Pracę doktorską pt. „Ogłoszenia drobne jako źródło do badań nad życiem codziennym na Dolnym i Górnym Śląsku w latach 1945–1949”, napisaną pod kierunkiem dr. hab. prof. UWr. Elżbiety Kościk, obronił w 2007 r. na Uniwersytecie Wrocławskim.

Zainteresowania badawcze dr. Ligarskiego koncentrują się na życiu codziennym w PRL, działalności aparatu represji wobec środowisk twórczych, naukowych i dziennikarskich w latach 1945–1990 oraz na procesach politycznych księży w okresie 1945–1956. Autor książki „W zwierciadle ogłoszeń drobnych. Życie codzienne na Śląsku w latach 1945–1949”, Wrocław 2007. Redaktor tomu źródeł „Operacja »Podmuch«”. Służba Bezpieczeństwa wobec „bombiarzy” na terenie Zagłębia Miedziowego w okresie stanu wojennego”, Wrocław–Lubin 2007 oraz współredaktor książki „Artyści a Służba Bezpieczeństwa. Aparat bezpieczeństwa wobec środowisk twórczych”, Wrocław 2008 (wraz z R. Klementowskim). Koordynator projektu badawczego IPN „Aparat bezpieczeństwa wobec środowisk twórczych, dziennikarskich i naukowych”.

Wyróżniony w konkursie na najlepsza książkę historyczną roku 2007 Narodowego Centrum Kultury, laureat nagrody Klio w 2007 oraz nominowany do Nagrody Książka Historyczna Roku im. Oskara Haleckiego w 2007 roku.

---

Sierpień 80, oczami młodzieży

Zdarzenia, do których doszło w sierpniu 1980 r., wpisują się w wyjątkowy kalendarz złożony z symbolicznych "polskich miesięcy". Prof. Jerzy Eisler pisał "Z dzisiejszej perspektywy nie ulega wątpliwości, że dramatyczne wydarzenia polskiego lata 1980 r. wyznaczały początek końca realnego socjalizmu, i to nie tylko w Polsce. Postawy opozycyjne w Polsce (…) po Sierpniu ’80 wyrażane były przez miliony ludzi". I właśnie ta masowość uczestnictwa w niezwykłym procesie społecznym powoduje, że mamy do czynienia ze szczególną historią – historią prywatną, wręcz osobistą. Zawodowi historycy w oparciu o dokumenty, relacje świadków czy materiał audiowizualny mozolnie odtwarzają obraz tego, co wydarzyło się przed trzydziestu laty. Ale swoje wyobrażenie najpowszechniejszego protestu społecznego ma również pokolenie, które urodziło się po roku 1989, a które wiedzę na ten temat czerpie nie tylko z podręczników czy coraz bogatszej literatury przedmiotu. Mają wszak "pod ręką" najbliższych – często obserwatorów, bądź aktywnych uczestników sierpniowych strajków. Mają również dostęp do bogatej bazy ikonograficznej i źródłowej.

Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Nardowi Polskiemu Oddział w Szczecinie oraz Liceum Plastyczne im. Constantina Brancusi w Szczecinie zorganizowało konkurs plastyczny zatytułowany "Sierpień ’80 oczami młodych". Efektem projektu są stworzone przez młodych ludzi plakaty, które zamieszczone zostały na prezentowanej wystawie oraz w publikacji wydanej przez IPN. Prace uczestników konkursu mogą wzbudzać dyskusje, ale są obrazem, jak młodzież rozumie i postrzega wydarzenia Sierpnia ’80 i pierwszej "Solidarności". Patrycja Kusiak, autorka zwycięskiej pracy, napisała: "W mojej pracy posłużyłam się daleko idącą symboliką. W ten sposób ukazałam kwiaty, które rozkwitają, podnoszą się, pod wpływem ożywczego deszczu. Nieprzypadkowo kwiatami tymi są maki – kwiaty typowo polskie, o barwach narodowych. Maki symbolizują polskie społeczeństwo, a "Solidarność" jest "ożywczym deszczem", który pobudza ludzi do życia i walki".

Ekspozycja składa się z 16 banerów o wymiarach 210x195 cm.

Zbuntowane Miasto - Szczecin 1970

Wystawa "Zbuntowane miasto. Szczeciński Grudzień '70 – Styczeń '71" opowiada o tragicznych dniach, gdy społeczeństwo po raz kolejny przeciwstawiło się przeciwko komunistycznej władzy. Dniach gdy polała się krew, a brat strzelał do brata. Opowiada także o odwadze osób, które miały siłę przeciwstawić się dyktaturze jedynie słusznej partii. Obrazuje, jak zatomizowane społeczeństwo było w stanie zorganizować się walcząc o wspólną sprawę. Na planszach przedstawione są wydarzenia rozgrywające się w Szczecinie. Przypomina, że doszło nie tylko do krwawo stłumionych zamieszek, ale przede wszystkim do dwóch wielkich strajków obejmujących praktycznie całe miasto i okolice. Strajków, których sposób organizacji stał się podwaliną wielkiego, bezkrwawego sukcesu Sierpnia '80.

Ekspozycja składa się z 20 banerów o wymiarach 200x225 cm.

Polska Walcząca

Ogólnopolska ekspozycja "Polska Walcząca" została przygotowana przez Biuro Edukacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej oraz Oddziałowe Biuro Edukacji Publicznej IPN w Gdańsku. Wystawa prezentuje fenomen powstania i działania Polskiego Państwa Podziemnego. Kolejne plansze opowiadają o początku konspiracji we wrześniu 1939 r., formach walki przeciwko okupantowi zarówno niemieckiemu, jak i sowieckiemu, powstaniu i działalności władz Rzeczpospolitej na uchodźstwie, działalności podziemnego sądownictwa i edukacji, przebiegu Akcji "Burza", wybuchu Powstania Warszawskiego. Na wystawie znajdują się także informacje o "Żołnierzach Wyklętych", którzy kontynuowali walkę o niepodległą Polskę po 1944 roku. Ekspozycję uzupełniają zdjęcia z prac poszukiwawczych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej w kwaterze "Ł" cmentarza na Powązkach, gdzie w ostatnich latach odnajdywane i identyfikowane są szczątki bohaterów Polski Walczącej, rozstrzelanych w komunistycznych więzieniach.

Oddział IPN w Gdańsku przygotował aneks pomorski. Zawiera on informacje o organizacjach konspiracyjnych działających na Kaszubach, przebiegu akcji "Burza" na Kaszubach i Kociewiu, uczestnikach Powstania Warszawskiego więzionych w obozie koncentracyjnym Stutthof. Aneks dopełniają sylwetki przywódców ruchu oporu na Pomorzu: podpułkownika Józefa Chylińskiego "Andrzeja", pułkownika Jana Pałubickiego "Gradusa", kapitana Stanisława Lesikowskiego "Lasa".

Wystawa składa się z siedemnastu dwustronnych plansz o formacie 90x100 cm, które można prezentować zarówno we wnętrzach, jak i w plenerze.

586 Dni Stanu Wojennego

Wprowadzenie stanu wojennego w Szczecinie spowodowało internowanie w ciągu pierwszych trzech dni 74 osób, w tym prawie całego Prezydium Zarządu Regionu NSZZ "Solidarność" Pomorze Zachodnie. W całym stanie wojennym internowano 252 osoby, w tym 11 dwukrotnie, głównie w Goleniowie, potem Wierzchowie Pomorskim, Darłówku, Strzebielinku. W Stoczni Szczecińskiej im. Warskiego powstał Międzyzakładowy Komitet Strajkowy, pod przewodnictwem Mieczysława Ustasiaka. Wojsko i ZOMO spacyfikowały Stocznię w nocy 14 na 15 grudnia 1981 r. Podobną akcję przeprowadzono w Szczecińskiej Stoczni Remontowej "Gryfia". W wyniku aresztowań przed Sądem Pomorskiego Okręgowego Wojskowego w Bydgoszczy w marcu 1982 r. postawiono 11 osób. Wobec sześciu osób orzeczono kary pozbawienia wolności od półtora do czterech lat więzienia. W kwietniu 1982 r. powstały dwie struktury opozycyjne: Regionalny Komitet Strajkowy na czele którego stanął Stanisław Zabłocki, a następnie Grzegorz Durski oraz Rada Koordynacyjna "Solidarności" Regionu Pomorze Zachodnie z Władysławem Lisewskim, Janem Otto, Jerzym Słoneckim, Januszem Szabanem, Longinem Komołowskim i Janem Tarnowskim.

W Koszalińskiem w okresie stanu wojennego internowano 38 członków NSZZ "Solidarność" Pobrzeże. Strajk okupacyjny podjęły Zakłady Zespołów Elektronicznych „Unitra-Unima” w Białogardzie spacyfikowana w nocy z 14 na 15 grudnia 1981 r. Organizatorów strajku skazano na kary od trzech do trzech i pół roku więzienia. Działalność opozycyjna ogniskowała się wokół Regionalnego Komitetu Strajkowego w Koszalinie działającego do lutego 1983 r. 13 lutego 1982 r. w ośrodku odosobnienia w Wierzchowie Pomorskim, gdzie przebywali działacze "Solidarności" ze Szczecina i Koszalina doszło do brutalnego pobicia ponad 40 osób przez strażników więziennych.

Wyrazem oporu społeczeństwa województw szczecińskiego i koszalińskiego był udział w demonstracjach w maju i sierpniu 1982 r., mszach za Ojczyznę oraz udział w niezależnym ruchu wydawniczym ("Feniks", "Jedność", "KOS", "Biuletyn Informacyjny", "Grot")