Multimedia - posłuchaj, obejrzyj Biuletyn Informacji Publicznej
Wybierz: Polski Choose: English Wählen sie Deutsch Välj Svenska Przełumacz stronę - Translate - Übersetzen - Översätta

Miasto Białogard » Nasze Miasto » Historia » Z nieznanych dziejów Białogardu...

Artylerzyści z Białogardu

Administrator
Zobacz: Artylerzyści z Białogardu
Artylerzyści z Białogardu

Walczyli w Polsce, Francji, a potem w wielkich bitwach frontu wschodniego. Ich historia zaczęła się w koszarach przy ul. Połczyńskiej w Białogardzie.

Początki dziejów garnizonu Białogard (niem. Belgard an der Persante) sięgają XVIII w. To właśnie w tym czasie w mieście stanęły pierwsze oddziały armii pruskiej: kirasjerzy księcia Ludwika Wirtemberskiego oraz, w 1795 r., drugi szwadron słynnych "Czarnych Huzarów" z 5. pułku, wsławionych bojami między innymi okresu Wielkiej Rewolucji Francuskiej. W XIX w. do miasta, które rozległymi i żyznymi łąkami je otaczającymi przyciągało uwagę zwłaszcza kawalerzystów, sprowadzono 11. pułk dragonów oraz elementy 2. pomorskiego pułku artylerii polowej. Po redukcji armii niemieckiej na mocy Traktatu Wersalskiego, pododdziały konne Białogardu nie opuściły: w składzie jego garnizonu znalazły się dwa szwadrony 17. pułku kawalerii Reichswehry oraz sztab i czwarty dywizjon wspomnianej wyżej jednostki artyleryjskiej. Prawdziwy renesans wojskowy, w oparciu właśnie o boginię wojen, jak zwykło nazywać się artylerię, miasto przejść miało jednak wraz z dojściem do władzy w Berlinie Adolfa Hitlera.

Zobacz: Artylerzyści z Białogardu - foto nr1
Artylerzyści z Białogardu - foto nr1
Nowe dywizjony

Ogłoszona w 1935 r. remilitaryzacja Niemiec, odtąd występujących na arenie międzynarodowej jako III Rzesza, przyniosły rozwój białogardzkiego garnizonu. 15 października, w oparciu o elementy 2. pomorskiego pułku artylerii powołano do życia pierwszy dywizjon nowego 68. pułku artylerii ciężkiej. Jak wspominał jeden z jego żołnierzy, tradycjami jednostka ta odwoływała się do odpowiednika powołanego w 1808 r. przeciwko wojskom Napoleona, uczestniczącego między innymi w walkach na terenie Rosji cztery lata później. Tworzące pułk pierwotnie dwie, a ostatecznie trzy baterie, którym przyporządkowano odpowiednio numery poczty polowej: 27488, 23625 oraz 14433 (sztab zgrupowania: 23122), umieszczono w dopiero co wzniesionych koszarach von Hindersina (ich patronem wybrano jednego z reorganizatorów armii pruskiej w XIX w.), zlokalizowanych przy dzisiejszej ul. Połczyńskiej (niem. Polziner Strasse). Po sąsiedzku znajdował się targ konny oraz ogródki działkowe. Kompleks nieopodal południowych rogatek miasta nie był jedyną inwestycja wojskowa w Białogardzie połowy lat trzydziestych.

Równocześnie zmodernizowano stary zespół obiektów przy ul. Kołobrzeskiej (wówczas: Koerliner Strasse) oraz wzniesiono koszary von Scholza na tzw. Schleebergu, czyli Koesliner Strasse (dziś: ul. Zwycięstwa) gdzie ulokowano 32. dywizjon rozpoznania artyleryjskiego. Oficerowie wszystkich pododdziałów garnizonu, który w szczytowym momencie liczył 1,6 tys. żołnierzy, korzystać mogli też z kasyna przy ul. Mickiewicza (wówczas: Goethe Strasse, aktualnie w budynku tym mieści się urząd skarbowy). Z kolei przy General von Massow Strasse (dziś: ul. Chopina), powstał szpital wojskowy, który swą funkcję pełni do czasów współczesnych. Pierwszym dowódcą wspomnianego dywizjonu mianowano majora Gerharda Reussa. Prawie rok później, w tych samych koszarach przy wyjeździe w kierunku Połczyna Zdroju, utworzono drugi dywizjon 68. pułku artylerii ciężkiej, pod komendą majora Trowitza.

1 października 1936 r. rozpoczęto formowanie 32. Dywizji Piechoty ze sztabem w Koszalinie. Pierwsze z wymienionych wyżej zgrupowań artyleryjskich, jako czwarty, ciężki dywizjon 32. pułku artylerii, wraz z pododdziałem rozpoznania stacjonującym w kompleksie von Scholza, znalazł się w jej składzie. Druga z wzmiankowanych wyżej jednostek oddana została do dyspozycji dowództwa II Okręgu Wojskowego, trafiając ostatecznie w skład XIX Korpusu Wehrmachtu. Oba oddziały składały się w tym czasie z trzech baterii po cztery ciężkie haubice kalibru 150 mm każda, holowane ośmiotonowymi ciągnikami półgąsienicowymi. Broń ta zdolna była raził pociskami o masie 43,5 kg cele oddalone od stanowisk nawet ponad 10,5 km.

Zobacz: Artylerzyści z Białogardu - foto nr2
Artylerzyści z Białogardu - foto nr2
Na linii frontu

Latem 1939 r. białogardzkich artylerzystów przeniesiono na poligon w Bornem Sulinowie, skąd trafili na pozycje wyjściowe między Wałczem a Człuchowem. Stamtąd dawny pierwszy dywizjon (aktualnie czwarty 32. pułku artylerii), rozpoczął działania przeciwko Polsce, w ramach II Korpusu 4. Armii Grupy Armii "Północ". Nacierał w kierunku Brdy, gdzie rozmieszczono między innymi 9. Dywizję Piechoty Wojska Polskiego. Po zablokowaniu wraz z całą dywizją koszalińską tzw. korytarza pomorskiego, żołnierze rozpoczęli pościg prawym Brzegiem Wisły, którą przekroczyli pod Chełmnem. W trakcie oblężenia Warszawy, pociski kalibru 150 mm wystrzelone przez baterie z koszar von Hindersina, zniszczyły między innymi zabytkową zabudowę Starego Miasta, z Zamkiem Królewskim włącznie. Po podbiciu Polski, formacja, tak jak i cała, owiana już wówczas sławą bojową, 32. Dywizja Piechoty, rozpoczęły trwającą do grudnia służbę okupacyjną.

Pod koniec 1939 r. koszalińską dywizję oraz drugi dywizjon 68. pułku artylerii, który tym razem znalazł w składzie XV Korpusu Wehrmachtu, przeniesiono do Niemiec Zachodnich. Wiosną 1940 r. obie formacje wzięły udział w podboju Francji, po którym część żołnierzy wycofano z powrotem na Pomorze. Zostali oni wcieleni do tworzonego w tym czasie na terenie zamkniętego kompleksu wojskowego w Bornem Sulinowie, 122. pułku artylerii. Taka praktyka, polegająca na łączeniu doświadczonych wiarusów z dopiero co pragnącą bić się za Wielką Rzeszę młodzieżą ze świeżego poboru była w Niemczech powszechna.

Trudny sprawdzian białogardzcy artylerzyści przeszli podczas walk na froncie wschodnim między 1941 a 1944 r. Ci, którzy na naramiennikach nosili pułkowe cyfry 32, brali między innymi udział w ciężkich bojach w tzw. kotle demiańskim, a potem działaniach odwrotowych w Kurlandii. Z kolei drugi dywizjon 68. pułku artylerii bił się na przykład w rejonie Witebska. Większość żołnierzy ostatnie miesiące II wojny światowej spędziła na ojczystej ziemi, wycofana przez Bałtyk najpierw w okolice Trójmiasta, a następnie pod Chojnice czy Złotów. Znaczna część tych, którzy przeżyli konflikt, rozpoczynając przygodę z armią w koszarach przy ul. Połczyńskiej, złożyła broń wiosną 1945 r. na Helu. Tam właśnie poddały się Armii Czerwonej niedobitki związanej z Pomorzem Środkowym 32. Dywizji Piechoty.

Epilog

Po krótkich walkach, Białogard został ostatecznie zdobyty przez jednostki radzieckie w nocy z 4 na 5 marca 1945 r. Koszary von Hindersina niemal od razu zaadoptowane zostały przez zdobywców, którzy opuścili je dopiero na początku lat dziewięćdziesiątych. Jak można mniemać odwiedzając je dziś, gdy mundurowych w blokach zastąpili cywile, a całość przekształcono w osiedle mieszkaniowe, Rosjanie zmodyfikowali część poartyleryjskich pomieszczeń. Gdzieniegdzie dostrzec można jednak jeszcze ślady obecności pierwszych użytkowników.

Autor: dr Łukasz Gładysiak
(Materiał opublikowany został w Głosie Koszalińskim)

opis załączonych fotografii:

Artylerzyści z Białogardu - foto nr1: Ciężka haubica kalibru 150 mm na stanowisku bojowym gdzieś w Związku Radzieckim. Właśnie taką bronią dysponowały dywizjony artylerii sformowane w Białogardzie (Bundesarchiv).

Artylerzyści z Białogardu - foto nr2: Podoficer artylerii 32. Dywizji Piechoty. Fotografię wykonano w Białogardzie prawdopodobnie w 1938 lub 1939 r. (Zbiory autora).

Artylerzyści z Białogardu - foto nr3a + foto nr3b: Garaże samochodów ciężarowych lub ciągników artyleryjskich w koszarach von Hindersina przy ul. Połczyńskiej, widok współczesny. Mimo słabego stanu zachowania na ścianach kanałów dostrzec można oryginalne, poniemieckie napisy: Entlueften! (Przewietrzać!) (Foto: Ł. Gładysiak).

FOTOGALERIA

Herb Akniste
Herb Montany
Biuletyn Informacji Publicznej Miasta Białogard
© Miasto Białogard. Wszystkie prawa zastrzeżoneRegulamin serwisuPolityka prywatnościDeklaracja dostępności
Nasze strony wykorzystują pliki cookies. Używamy informacji zapisanych za pomocą cookies i podobnych technologii m.in. w celach reklamowych i statystycznych oraz w celu dostosowania naszych serwisów do indywidualnych potrzeb użytkowników. Mogą też stosować je współpracujący z nami reklamodawcy, firmy badawcze oraz dostawcy aplikacji multimedialnych. W programie służącym do obsługi internetu można zmienić ustawienia dotyczące cookies. Korzystanie z naszych serwisów internetowych bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zapisane w pamięci urządzenia. Więcej informacji można znaleźć w "regulaminie korzystania z serwisu".