Multimedia - posłuchaj, obejrzyj Biuletyn Informacji Publicznej
Wybierz: Polski Choose: English Wählen sie Deutsch Välj Svenska Przełumacz stronę - Translate - Übersetzen - Översätta

Miasto Białogard » Nasze Miasto

Historia

Od wieków średnich po współczesność


Badania archeologiczne ustalają niezbicie, że już w VIII wieku w widłach Parsęty i Liśnicy powstało grodzisko białogardzkie. Białogard jest jednym z najstarszych grodów na terenie Pomorza. Pierwotnie było to osiedle obronne skupiające około 70 mieszkańców, następnie w IX - X wieku gród plemienny, w XI wieku gród piastowski i w początkach XII wieku gród książęcy.


Badania archeologiczne ustalają niezbicie, że już w VIII wieku w widłach Parsęty i Leśnicy powstało grodzisko białogardzkie. Białogard jest jednym z najstarszych grodów na terenie Pomorza. Pierwotnie było to osiedle obronne skupiające około 70 mieszkańców, następnie w IX - X wieku gród plemienny, w XI wieku gród piastowski i w początkach XII weku gród książęcy.
Około 972 r. wraz z całym Pomorzem został przyłączony przez Mieszka do państwa piastowskiego, pozostając z nim w związkach do okresu wypowiedzenia posłuszeństwa Bolesławowi Chrobremu przez Pomorze około 1005 r. Niewiele zachowało się pamiątek z tego okresu. Ślady typowych dla Polan konstrukcji hakowych odkryto w umocnieniach obronnych grodu w Białogardzie.
Gall Anonim opisując wyprawy Bolesława Krzywoustego na Pomorze w latach 1102 i 1107 stosunkowo dokładnie opisuje miasto zwane „Białym” jako centralny ośrodek krainy, gród o królewskim splendorze. W czasie długotrwałych walk osada została zrównana z ziemią i spalona przez wojska Bolesława Krzywoustego. Mieszkańcy wkrótce odbudowują gród. Powstają przygrodowe osady rzemieślnicze na prawym brzegu rzeki Leśnicy oraz w miejscu obecnego miasta lokacyjnego, co potwierdzają ostatnie badania archeologiczne.
Działania zbrojne Krzywoustego na Pomorzu pozwalają biskupowi Ottonowi z Bambergu w 1124 r. odwiedzić Białogard. W trakcie swojej misji apostolskiej na Pomorzu, wygłosił w Białogardzie kazanie i konsekrował nowy kościół. Prawdopodobnie miało to miejsce w obrębie osady przygrodowej, w rejonie obecnego kościoła św. Jerzego. W okresie panowania Bolesława Krzywoustego Pomorze było ściśle związane z Polską.
Pierwszy dokument z dziejów miasta pochodzący z 1159 r. podkreśla znaczenie grodu w życiu gospodarczym Pomorza oraz dobre stosunki ówczesnych władz z kościołem.
Powstanie miasta lokacyjnego w obrębie obecnych murów, szlak wodny rzeki Parsęty, centralne położenie drogowe na „Szlaku solnym” oraz wpływy Hanzy z centrum w Lubece spowodowały gwałtowny rozwój miasta. Wynikiem tego było nadanie przez Bogusława IV dnia 2 sierpnia 1299 r. praw miejskich lubeckich. Wyłączono mieszczan spod sądownictwa księcia, potwierdzono własność miasta do gruntów, wód i lasów oraz zwolniono z ceł książęcych dając jednocześnie swobody handlowe. W roku 1307 miasto otrzymuje dodatkowo prawo składu na wszystkie towary. Od tej pory dla ludności słowiańskiej i rdzennie pomorskiej rozpoczyna się proces germanizacji, co spowodowane jest napływem kupców i osadników przybywających najczęściej z zachodu. Gwałtowny rozwój ekonomiczny i urbanistyczny miasta powoduje, że w latach 1315 – 1321 Białogard zostaje rezydencją księcia Warcisława IV.
W pierwszej połowie XIV w. miasto otoczono solidnym i wysokim 8 - metrowym murem ceglanym. W tym czasie zostaje wybudowany również kościół farny pw. Najświętszej Marii Panny oraz ratusz miejski usytuowany w centrum rynku.
W 1386 r. dzięki wstawiennictwu Kołobrzegu, miasto zostaje członkiem Hanzy. Dla wielu miast członkowskich stanowiła ona główną siłę wzrostu ich znaczenia i zamożności. Dawała ochronę swoim kupcom i ich towarom, a zarazem bezlitośnie tępiła konkurencję.
Mieszkańcy Białogardu i Świdwina jako miast granicznych, lokowanych na różnych prawach często popadali w konflikty. Jednym z bardziej znanych była „bitwa o krowę”. Źródłem tego konfliktu była kradzież krowy przez Świdwinian. Białogardzianie wyruszyli zbrojnie na Świdwin. Do starcia doszło 15 lipca 1469 r. pod wsią Łęgi, na granicy pomorsko – marchijskiej. Pomimo przegranej białogardzian zdobyto strzemię dowódcy załogi świdwinian. Według legendy wmurowano je w Bramę Wysoką (Połczyńską). To wydarzenie stało się pretekstem corocznych spotkań mieszkańców obu miast, którzy w formie turniejów sprawnościowych kultywują dawne tradycje.
Po zjednoczeniu Pomorza Zachodniego przez Bogusława X, pod koniec XV w. i przez cały XVI w. na ziemi białogardzkiej panował względny spokój. Rozkwitało wtedy rzemiosło i handel. Bogaci rzemieślnicy zaczęli skupiać się w cechach. W 1534 r. powstaje gildia piekarzy, a w 1580 r. cech snycerzy i sukienników. Wysoki poziom życia mieszkańców powoduje wydanie przez rajców w roku 1616 ustaw „o ubiorach, ślubach i pochówkach”, oraz wprowadzenie podatków od dóbr luksusowych. Bogactwo ówczesnego Białogardu odzwierciedla mapa Lubinusa z 1618 r. Ukazuje ona panoramę Białogardu z wysoką wieżą kościoła, dostojnym ratuszem w centrum i okazałym, wielopiętrowym zamkiem książęcym. W mieście powstaje nowy młyn wodny, który wizytuje w 1624 r. Bogusław XIV.
W czasie Wojny trzydziestoletniej (1618 – 1648) przetaczające się przez Białogard oddziały wojsk cesarskich i szwedzkich wielokrotnie plądrowały miasto. Zniszczeniu uległo wiele budynków. Od 1653 r. ziemia białogardzka stała się częścią Brandenburgii.
W wyniku reformy administracji w 1724 r. Białogard został miastem powiatowym w rejencji szczecińskiej. W skład terytorium powiatu białogardzkiego (dystryktu) wchodziła domena białogardzka oraz posiadłości rycerskie i majątkowe z Połczynem i okolicą. Ten układ administracyjny przetrwał do 1815 r.
W czasie Wojny siedmioletniej (1756 – 1763) ziemia białogardzka, jak i całe Pomorze, była przedmiotem walk i przetargów wojsk szwedzkich i pruskich. W latach 1758 - 1760 Białogard był wielokrotnie plądrowany i palony przez wojska rosyjskie zapędzające się na Pomorze w walkach z Prusami.
Na przestrzeni dziejów Białogard często nawiedzały powodzie i pożary. Tuż po wojnie miał miejsce jeden z największych pożarów miasta. Ogień szalejący 13 – 14 lipca 1765 r. zniszczył kompletnie centrum i przedmieścia. Po pożarze w sierpniu 1765 r. powstaje pierwszy plan miasta Białogardu, nazywany od nazwiska kartografa – „planem Ackermann’a”. Jest to jednocześnie najstarszy plan miasta zachowany do naszych czasów.
Wiek XIX przynosi gwałtowny rozwój techniki. 20 listopada 1858 r. wjeżdża do Białogardu pierwszy pociąg parowy z Koszalina. W roku następnym białogardzki dworzec kolejowy staje się punktem węzłowym. Nowy tor z Białogardu do Kołobrzegu otwiera w naszym mieście regent książęcy, późniejszy cesarz Wilhelm I. Białogard staje się również miastem garnizonowym dla 11 Regimentu Dragonów, stacjonującego w koszarach przy obecnej ulicy Kołobrzeskiej.
Do ważniejszych wydarzeń w tym okresie można zaliczyć:
  • pierwszy posterunek pocztowy (1815 r.)
  • wydanie pierwszej gazety „Belgarder Kreisblatt” (1853 r.)
  • otwarta zostaje pierwsza stacja telegraficzna (1866 r.)
  • powstanie pierwszej szkoły średniej – gimnazjum (1868 r.)
  • projekty i początki budowy gazowni (1875 r.)
  • wydanie pierwszego dziennika miejskiego „Belgarder Zeitung”(1878 r.)
  • w budynku poczty uruchomienie pierwszego aparatu telefonicznego (1896 r.)
  • rozbudowa gazowni, oświetlenie miasta 130 lampami gazowymi (1898 r.)
  • odsłonięcie na rynku miejskim pomnika cesarza Wilhelma I (1898 r.)
W wieku XX:
  • wybudowanie gmachu urzędu powiatowego - obecnego Urzędu Miasta (1905 r.)
  • otwarcie kolei wąskotorowej Białogard – Bobolice (1905 r.)
  • rozpoczęcie budowy kanalizacji sanitarnej w mieście (1906 r.)
  • powstanie elektrowni parowej o mocy docelowej 18.290 kW (1910 r.)
  • rozpoczęcie elektryfikacji miasta (1911 r.)
  • miasto odwiedza Paul von Hindenburg (1919 r.)
  • gruntowne odnowienie kościoła pw. NNMP, który jednak ucierpiał w czasie I wojny światowej. Cztery kościelne dzwony z brązu zostały przetopione na amunicję. Dopiero po wojnie Białogardzianie fundują trzy nowe dzwony stalowe (1922 r.)
  • otwarcie Muzeum Regionalnego w Bramie Połczyńskiej (1924 r.)
  • rozpoczęcie budowy Szpitala Powiatowego - obecny budynek oddziału dziecięcego (1927 r.)
  • zakończenie budowy wodociągów, wieży ciśnień i stacji uzdatniania wody, rozpoczyna pracę oczyszczalnia ścieków (1927 r.)
  • otwarcie Szkoły Zawodowej - obecny Zespół Szkół Zawodowych (1928 r.)
  • wybudowanie Miejskiego Domu Starców - obecnie ul. Zwycięstwa 19 (1931 r.)
  • otwarcie nowego kompleksu sportowego przy obecnej ul. Moniuszki (1933 r.)
  • zakończenie budowy Szpitala Miejskiego - obecnie gmach główny szpitala (1935 r.)
  • oddanie do użytku koszar przy obecnej ul. Zwycięstwa (1935 r.)
  • rozpoczęcie budowy koszar przy obecnej Szosie Połczyńskiej oraz szpitala wojskowego przy ul. Chopina (1936 – 39 r.)
  • wkroczenie wojsk radzieckich i polskich do Białogardu (4-5 marca 1945 r.)
  • likwidacja Muzeum Regionalnego (1952 r.)
  • budowa nowych szkół podstawowych:
    • przy ulicy Grunwaldzkiej (1956 r.)
    • przy ulicy Świdwińskiej (1960 r.)
    • przy ulicy Chopina (1965 r.)
  • opuszczanie Białogardu przez jednostki wojska radzieckiego (1992 – 1993 r.)
  • obchody 700 rocznicy nadania praw miejskich z udziałem prezydenta RP (1999 r.).
W wieku XXI:
  • otwarcie Izby Tradycji Regionalnej w odremontowanym Starym Ratuszu (2004 r.)
  • oddanie do użytku nowoczesnej stacji uzdatniania wody (2005 r.)
  • Białogard otrzymuje nagrodę I stopnia Rady Europy - Dyplom Europejski (2005 r.)
  • zakończenie I etapu rewitalizacji białogardzkiego Starego Miasta (2006 r.)
  • oddanie do użytku nowej sali sportowo-widowiskowej przy Liceum Ogólnokształcącym w Białogardzie (2006 r.)
  • Białogard otrzymuje nagrodę II stopnia Rady Europy - Honorową Flagę Europy (2007 r.)
  • oddanie do użytku Inkubatora Technologicznego (2008 r.)
  • kompleks boisk "Orlik 2012" przy Szkole Podstawowej nr 4 oddany do użytku (2008 r.)
  • oddanie do użytku Centrum Kultury i Spotkań Europejskich (2008 r.)
  • "Złota Gwiazda" - nagroda Komisji Europejskiej dla Białogardu (2008 r.)
  • zakończenie II etapu rewitalizacji Starego Miasta w Białogardzie (2009 r.)
  • modernizacja układu drogowego miasta (2010 r.)
  • oddanie do użytku sali sportowej przy Gimnazjum nr 1 wraz z boiskiem sportowym ze sztuczną nawierzchnią (2010 r.)
  • oficjalne otwarcie kompleksu boisk "Orlik 2012" przy Szkole Podstawowej nr 3 (2011 r.)
  • remont i modernizacja boiska sportowego w kompleksie sportowo-rekreacyjnym przy ulicy Moniuszki w Białogardzie (2010-2011).

Osadnictwo

Osoby tu umieszczone to świadkowie wydarzeń historycznych oraz pierwszych dni po wyzwoleniu naszego Miasta. Lista ta nigdy nie zostanie zamknięta. Imiona wielu spośród nich są już niestety okryte nimbem zapomnienia, a inne jeszcze się nie pojawiły. Lista została stworzona na podstawie zapisków w Kronice Białogardu oraz danych związków kombatanckich i repatrianckich z naszego Miasta.


HISTORIA PARKU ORŁA BIAŁEGO

Wpływając na Równinę Białogardzką z kierunku południowo – wschodniego, rzeka Liśnica podąża w stronę Białogardu. Od wielu, wielu wieków prawobrzeżne tereny Liśnicy zwane Łąkami Białogardzkimi wraz z terenem obecnego stadionu, Osiedla Chopina i Parku Orła Białego stanowiły bagniste i bezużyteczne łąki. Rzeka rozlewała się po północnej stronie murów miejskich szerokim korytem, tworząc jezioro w granicach obecnych ulic: 1 Maja, Grunwaldzkiej i Piłsudskiego.



Krótka historia białogardzkiego browarnictwa


Białogard: Eksponaty Izby Tradycji Regionalnych budzą zaciekawienie Pomorzem Środkowym

Jeśli mówimy o Izbie Tradycji Regionalnych, to na pewno może przyciągnąć nasza wystawa, ilustrująca historię Białogardu. Ale mamy także rzeczy bardziej uniwersalne, możemy np. zobaczyć, jak wyglądał taki typowy obóz niemiecki z XX wieku. Nieśmiertelniki, które nosili jeńcy. Duże wrażenie robi również kopia mapy Księstwa Pomorskiego z lat 1610-1618, autorstwa niemieckiego kartografa Lubinusa. Stworzenie takiej mapy wymagało wielu lat pracy. Przedstawia ona ponad 3 tysiące miejscowości, a także drzewo genealogiczne książąt pomorskich. Dookoła tej mapy jest ramka, na której widzimy miniatury miast Pomorza Środkowego. Wśród tych największych miast znajduje się właśnie Białogard. Bardzo bogate miasto, z górującą wieżą kościoła, z budynkiem ratusza i dwoma bramami, a więc najwyższymi budynkami w mieście – mówią w rozmowie z Przeglądem Bałtyckim pracownicy Izby Tradycji Regionalnych w Białogardzie Marcin Pierzchliński i Patrycja Bazylińska.


FOTOGALERIA

Herb Akniste
Herb Montany
Biuletyn Informacji Publicznej Miasta Białogard
© Miasto Białogard. Wszystkie prawa zastrzeżoneRegulamin serwisuPolityka prywatnościDeklaracja dostępności
Nasze strony wykorzystują pliki cookies. Używamy informacji zapisanych za pomocą cookies i podobnych technologii m.in. w celach reklamowych i statystycznych oraz w celu dostosowania naszych serwisów do indywidualnych potrzeb użytkowników. Mogą też stosować je współpracujący z nami reklamodawcy, firmy badawcze oraz dostawcy aplikacji multimedialnych. W programie służącym do obsługi internetu można zmienić ustawienia dotyczące cookies. Korzystanie z naszych serwisów internetowych bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zapisane w pamięci urządzenia. Więcej informacji można znaleźć w "regulaminie korzystania z serwisu".